Cytologia nie czekaj, bo może być za późno!

Według statystyk około jedna trzecia dorosłych Polek nigdy nie miała wykonanej cytologii. Mimo wielości programów profilaktycznych, rosnącej świadomości społecznej czy kampanii reklamowych adresowanych do kobiet, wciąż wiele pacjentek nie przywiązuje wagi do tego krótkiego i prostego badania, które może uratować im życie i szybko wykryć raka szyjki macicy. Cytologia jest badaniem bezbolesnym i dającym natychmiastowe, rzetelne wyniki. Warto więc zdecydować się na jej wykonanie, zwłaszcza, jeśli znajdujemy się w grupie ryzyka.

Co to jest Cytologia?

Cytologia jest nieinwazyjnym badaniem, wykonywanym przez lekarza ginekologa, które polega na pobraniu wymazu z szyjki macicy. Pozwala na dokładną ocenę budowy nabłonka dróg rodnych i zmian zachodzących w jego obrębie. W czasie badania cytologicznego można dokładnie określić zmiany dotyczące nie tylko w jego budowy, ale również zmiany spowodowane występowaniem stanów zapalnych czy zmiany hormonalne. Pozwala na wykrycie każdej, nawet najmniejszej nieprawidłowości w obrębie nabłonka, co daje szanse na szybkie wdrożenie leczenia czy zastosowanie dalszej diagnostyki.

Cytologia jest popularnym badaniem profilaktycznym, wykonywanym w kierunku wykluczenia raka szyjki macicy. Pozwala wykryć nowotwór jeszcze w stanie przedrakowym, kiedy nie jest widoczny w badaniu ginekologicznym, pod warunkiem, że jest robiona regularnie. Daje również możliwość diagnozowania wszelkich, nawet z pozoru niegroźnych zmian w obrębie szyjki macicy, takich jak np. nadżerki. Mimo iż wydają się niegroźne, nieleczone mogą przekształcić się w nowotwór.

Rozróżniamy dwa rodzaje cytologii: cytologię tradycyjną (konwencjonalną) oraz cytologię cienkowarstwową (LBC) inaczej nazywaną na podłożu płynnym. Czułość tradycyjnego badania cytologicznego, przy dokładnym pobraniu materiału szczoteczkami cytologicznymi u pacjentki odpowiednio przygotowanej do badania (nie krwawiącej, bez stanu zapalnego, w okresowej abstynencji seksualnej, nie przyjmującej leków dopochwowych, a w przypadku kobiet po menopauzie – odpowiednio przygotowanej hormonalnie w ramach tzw. próby Meigs’a), przy perfekcyjnym utrwaleniu i wybarwieniu preparatu i jego ocenie przez doświadczonego, certyfikowanego cytologa, wynosi maksymalnie 60-70%. W trakcie poszukiwań sposobu podwyższenia czułości badania cytologicznego stworzono metodę cytologii cienkowarstwowej (płynnej, płynowej) – Liquid Based Cytology (LBC). W badaniach nad cytologią LBC w latach 1998-2005 stwierdzono wzrost wykrywalności zmian dużego stopnia (stanów przedrakowych) w stosunku do cytologii tradycyjnej, aż o 64,4%!

Kto powinien wykonywać cytologię?

Badanie cytologiczne powinny wykonywać przynajmniej raz w roku wszystkie kobiety po 25 roku życia, a najlepiej zaraz po rozpoczęciu współżycia seksualnego. Badanie cytologiczne można wykonywać rzadziej niż raz do roku, ale tylko wtedy, gdy wyniki trzech poprzednich badań są prawidłowe. Aby wynik badania cytologicznego był wiarygodny ważna jest oczywiście czystość pochwy. Infekcja w obrębie dróg rodnych kobiety może sprawić, że ostateczny obraz i wyniki badania będą zniekształcone.

Przygotowanie do cytologii.

Do badania cytologicznego należy się odpowiednio przygotować. Ważny jest wybór terminu wykonania cytologii. Do lekarza najlepiej zgłosić się kilka dni po zakończeniu menstruacji. Optymalny czas, w jakim najlepiej zgłosić się do badania to jednak środek cyklu, od 10 do około 18 dnia. Przed wykonaniem badania nie powinno się stosować żadnych środków dopochwowych, zarówno leków jak i środków antykoncepcyjnych. Najlepiej jest na dobę przed cytologią zrezygnować ze współżycia. Przed samym badaniem należy również zadbać o higienę intymną.

Jeśli dane badanie jest pierwszą cytologią pacjentki, lekarz Ginekolog Warszawa przeprowadza z nią wywiad. Taka rozmowa pozwoli mu ustalić, czy dana kobieta znajduje się w grupie ryzyka. Jest wiele czynników, które o tym świadczą. Są to między innymi: wiek pacjentki, zbyt wczesne rozpoczęcie współżycia, wielość porodów, duża ilość partnerów seksualnych, występowanie raka szyjki macicy w rodzinie, uzależnienie od papierosów czy nieprawidłowe wyniki wcześniejszych badań cytologicznych.

Jak wygląda pobranie cytologii - metoda konwencjonalna.

Cytologia jest badaniem nieinwazyjnym i bezbolesnym, kobieta może jedynie przez krótką chwilę odczuwać lekki dyskomfort, ale jest to sprawa indywidualna. Badanie polega na pobraniu wymazu z nabłonka tworzącego szyjkę macicy. Lekarz Ginekolog Warszawa lub położona wykonuje tą czynność za pomocą specjalnej szpatułki bądź szczoteczki.

Następnie materiał jest rozprowadzany po szkiełku obserwacyjnym. Obraz zostaje utrwalony dzięki wykorzystaniu odpowiedniego preparatu. Proces barwienia szkiełka ma sprawić, że morfologia pobranych komórek będzie dokładnie widoczna, dzięki czemu możliwa jest ocena budowy i zmian zachodzących w obrębie nabłonka. Ostatni etap tego badania to dokładna ocena laboratoryjna uzyskanych wyników. Wybarwione szkiełko ogląda się pod mikroskopem.

Jak wygląda pobranie cytologia cienkowarstwowa (LBC).

Cytologia cienkowarstwowa (LBC) jest nowszym rodzajem badania cytologicznego. Zasadnicza różnica pomiędzy cytologią konwencjonalną a cienkowarstwową polega na tym, iż w przypadku LBC komórki pobrane z szyjki macicy umieszczane są w probówce z płynem konserwującym, zamiast bezpośrednio na szkiełku. Z punktu wiedzenia kobiety – pobranie konwencjonalnego rozmazu cytologicznego lub wykonanie cytologii cienkowarstwowej nie stanowi różnicy.

Różnica pomiędzy cytologią tradycyjną a cienkowarstwową.

• nawet dwukrotnie większa wykrywalność nieprawidłowych komórek szyjki macicy w stosunku do metody klasycznej, zwłaszcza typu dysplazji wysokiego stopnia (CIN2/3 , HSIL - high grade SIL),
• znacznie lepsza jakość preparatów ułatwiająca ich ocenę,
• mniejszy odsetek preparatów tzw. suboptymalnych lub nie nadających się do oceny ze względu na słabą jakość - rzadziej zachodzi konieczność powtórzenia cytologii,
• możliwość wykonania dodatkowych badań molekularno-genetycznych z tej samej próbki, np. wirusów brodawczaka ludzkiego (HPV), wirusów opryszczki (HSV), bakterii Chlamydia trachomatis i in.

Cytologia wyniki - opis wyników cytologii.

Wynik badania cytologicznego można otrzymać i opisać na dwa sposoby. Pierwszy z nich to ocena Bethesda. Ta opisowa ocena wyniku cytologii obowiązuje od 2009 roku. Posługując się tą metodą, określa się, czy uzyskany rozmaz jest odpowiednim materiałem do uzyskania wyników, czy znajduje się tam wystarczająca ilość komórek nabłonkowych. Następnie w opisie pojawia się informacja, czy ogólny obraz jest prawidłowy, czy nie ma w nim jakiś zmian lub nieprawidłowości. W przypadku stwierdzenia występowania jakichkolwiek zmian, lekarz Ginekolog w Warszawie musi je dokładnie opisać, uwzględniając zarówno ich charakter, wielkość, stan zaawansowania jak i określenie rodzaju zakażenia czy stanu hormonów u danej pacjentki. Specjaliści są zdania, że taka ocena jest dobrym punktem wyjścia do dalszego postępowania diagnostycznego i leczniczego.

Drugim sposobem na opisanie wyników badania jest wykorzystanie skali Papanicolau. Obejmuje ona pięć grup wyników. Dwie pierwsze pozwalają na rzadsze wykonywanie cytologii, wystarczy badać się raz na dwa lub trzy lata.

Wyniki cytologii:

• Cytologia grupa 1 (I grupa): w nabłonku występują jedynie prawidłowe komórki, rozmaz nie wykazał występowania żadnych niepokojących zmian.
• Cytologia grupa 2 (II grupa): jest najczęściej spotykana, obejmuje wszystkie te kobiety, które podjęły współżycia seksualne, obok zdrowych komórek pojawiają się również te zapalne. Nie widać jednak nieprawidłowych zmian w kierunku stadium rakowego. Ten wynik otrzymują również pacjentki, które leczyły nadżerki. Jest to wynik w normie. Mając drugą grupę, cytologię należy wykonywać raz na dwa lata lub częściej. Pozostałe grupy są grupami większego ryzyka i trzeba zachować większą czujność. W wynikach występują już mniejsze lub większe nieprawidłowości.
• Cytologia grupa 3 (III grupa): w rozmazie z pochwy pojawiają się już komórki dysplastyczne, uznawane za nieprawidłowe. Mogą się one przekształcić w nowotwór.
• Cytologia grupa 4 (IV grupa): u kobiet, które otrzymują taki wynik można stwierdzić obecność komórek atypowych. Może to świadczyć o stadium przedrakowym, czyli o występowaniu nowotworu, ale na razie tylko w nabłonku. W tym wypadku dokładnie widać, jak ważne jest regularne robienie cytologii: na tym etapie nowotwór jest w stu procentach uleczalny.
• Cytologia grupa 5 (V grupa): jest to grupa świadcząca o zmianach nowotworowych złośliwych. W przypadku szybkiej diagnozy i podjęcia leczenia, są duże szansa na wygranie z chorobą.

Wyróżniamy również kilka rodzajów wyników badania cytologicznego. Wynik ujemny daje nam informacje o zdrowej tkance, bez niepokojących zmian. Gdy w obrębie komórek nabłonka zauważalne są jakieś nieprawidłowości, należy je odpowiednio zaklasyfikować. Taki wynik dzieli się na dwie grupy.

1. Pierwsza z nich obejmuje atypowe komórki nabłonkowe, co sugeruje nieokreślone znaczenie takiego stanu i konieczne jest powtórzenie badania.
2. W przypadku występowania zmian dysplastycznych konieczne jest dalsze postępowanie diagnostyczne. Gdy dysplazja jest duża, lekarz ginekolog Warszawa może zalecić dalsze badania, na przykład biopsję czy kolonoskopię.

Cytologia pozwala również na wykrycie raka inwazyjnego, czyli złośliwego nowotworu w zaawansowany stadium. Taki wynik jest oczywiście najgorszym, jakiego możemy się spodziewać, ale szybka diagnoza i podjęcie odpowiedniego leczenia dają szanse na uratowanie zdrowia i życia.

W Polsce często obserwuje się zaniedbania w wykonywaniu przesiewowych i profilaktycznych badań kontrolnych. Większość przypadków raka wykrywa się w drugim lub późniejszym stadium zaawansowania, co sprawia, że znacznie spada skuteczność podjętego leczenia. Wcześnie wykryty rak szyjki macicy jest całkowicie uleczalny, dlatego regularne wykonywanie badań cytologicznych jest tak istotne.